Ses teknolojilerinde günümüzde bir hayli önemli olan aktif gürültü engelleme özelliğinin ne anlama geldiğine değiniyor, pasif gürültü engelleme fonksiyonu ile arasındaki farklara yer veriyoruz.
Günümüzde uzaktan görüşmelerde ortam gürültüsü nedeniyle sağlıklı iletişim kurulamayabiliyor. Bir kişi dışarıda kulaklığı ile bir başkasıyla görüşmeye çalıştığı zaman ortamda gürültü var ise görüşeme başarısızlıkla sonuçlanıyor. Bunu çözebilmek için ise gürültü engelleme fonksiyonlarına başvurulabilir. Bu doğrultuda pasif gürültü engelleme ve aktif gürültü engelleme olarak iki temel fonksiyon vardır.
Pasif gürültü engelleme fonksiyonu akustik yapısı ve üretiminde kullanılan malzemelere bağlı bir şekilde gürültü engellemeyi uygular. Gürültü engelleyebilmek için herhangi bir elektronik eleman veyahut devre kullanmamaktadır. 1 kHz ve üzerindeki frekansları engelleme fonksiyonuna sahiptir.
Aktif gürültü engelleme fonksiyonunda ise gürültü engellemenin gerçekleşebilmesi için elektro-akustik veya elektromekanik elemanlar kullanılır. Bu doğrultuda sistemin amacı ortamdan gelen istenmeyen ses dalgalarını algılayıp hoparlör yardımı ile iptal edici ses dalgaları ortaya çıkarmaktır. Aktif gürültü engelleme fonksiyonu süperpozisyon yani toplamsallık ilkesini esas alır. Bu ilke, doğrusal sistemlerde bir veyahut daha fazla uyarıcı tarafından oluşturulmuş olan net tepki olarak tanımlanır. Süperpozisyon ilkesi kullanılıp gürültü engelleme yapabilmek için ortam ses dalgasıyla iptal edici ses dalgasının aynı genlikte olması gerekirken, iptal edici ses dalgasının ise terz fazda bulunması gerekir.
Aktif gürültü engellemede geri besleme :
Bu fonksiyon, ortam gürültüsünün hata mikrofonu ile algılanarak algılanan hata sinyalinin kontrole iletilmesi, kontrolörün hata sinyali ile aynı genlikte fakat terz fazda olan y(n) sinyalini üretmesidir. Üretilen y(n) sinyali hoparlöre gönderip gürültünün sönümlenmesi sağlanmaktadır. Dar bir frekans aralığında sınırlı bir engelleme sağlayan geri beslemeli sistemde yüksek frekanslı geri besleme durumunda dengesizlik meydana gelmesi söz konusu olabilir.
Aktif gürültü engellemede ileri besleme :
İleri beslemeli sistem iki mikrofona sahiptir. Ses kaynağına yakın bir kısımda bulunmakta olan giriş mikrofonundan alınan referans sinyali kontrolöre gönderilmekte, kontrolör referans sinyal ile aynı genlikte fakat ters fazda olan y(n) sinyalini üretmektedir. Üretilmiş olan y(n) sinyali, hoparlöre gönderilip gürültünün sönümlenmesi mümkün hale getirilir. Sistemin çıkış kısmında yer alan hata mikrofonuysa hoparlörden gönderilen ses dalgalarını kontrole iletmekte ve olası hataların düzeltilmesini mümkün hale getirmektedir.
Günümüzde aktif gürültü engelleme sistemi hususunda en çok kulaklıklar akıllara gelsede aslında buzdolapları, elektrik motorları, çim biçme makineleri, kompresörler, klimalar gibi cihazlarda da aktif gürültü engelleme sistemine yer verilebilir ve böylece söz konusu ürünlerin kullanıcıyı rahatsız etmesi engellenebilir. Gürültü engelleme sistemlerinin hassas bir şekilde ayarlanması ise son derece önem arz etmektedir.
