CVT şanzıman, geleneksel otomatik şanzımana göre bazı farklılıklar sunmasıyla dikkat çekmekte olup, bu yazımızda CVT şanzıman ile ilgili genel olarak bilinmesi gerekenlere değiniyoruz.
CVT şanzıman, Sürekli Değişken Şanzıman ismine sahip olup İngilizce açılımı ise continuously variable transmission şeklindedir. Geleneksel otomatik şanzımana nazaran daha verimli güç, daha yumuşak sürüş deneyimi ve daha iyi yakıt tasarrufu deneyimi yaşamaya imkan tanıyan bir otomatik şanzıman türü olarak öne çıkar.
Bir şanzımanda vites sayısının fazla olması genel olarak çeşitli sürüş koşullarında motor devrinin iyi optimize edilmesine imkan sağlayabilir. Örneğin daha düşük vites ile daha iyi ivme sağlanması, yüksek vitesler ile yakıt ekonomisinin sağlanması mümkün olması söz konusudur. CVT ise motor devrini en verimli seviyede tutabilmek için yüksek mukavemetli çelik bir kayış ile bağlanan hareketli kasnaklardan yararlanmaktadır. Kasnağın biri motora bağlı olup, diğeri ise aktarım organına bağlıdır. Kasnak yarımları birbirine yaklaştığı zaman aradaki kemer kasnakların üst kesimlerinde dönerek çapın etkin bir şekilde artırılmasını sağlar. CVT’de araç hızlandığı zaman kasnakların çapı araç hızı arttığında motor devrini düşürmek için değişmektedir. Fakat vitesleri kademeli olarak değiştirmek yerine CVT sürekli olarak oranı değiştirmektedir. Bu da ismi sürekli değişken bir şanzıman olmasına neden olmaktadır.
CVT’nin Tarihi
CVT ilk kez Leanardo Da Vinci tarafından 1940 yılında çizilmiş olup, Hollandalı otomobil üreticilerinden DAF, ilk etapta 1950’lerin sonlarına doğru araçlarında CVT kullanmaya başlamıştır. Ancak CVT, teknolojinin o zamanki sınırları nedeniyle 100 beygirden fazla güce sahip olan motorlar için uyumluluk gösteremiyordu. Ancak 1980’lerin sonu ve 90’ların başıyla beraber Subaru Justy adlı mini otomobilinde bir CVT kullanırken, Honda da 90’ların sonunda Honda Civic HX modelinde kullanılmıştır.
Kontrolü geleneksel otomatik şanzımanlar ile aynı olan CVT şanzımanda fren ve gaz olarak iki pedal yer almakta olup, P – R – N – D adlı vites değiştirme modelleri yer alır. CVT bulunan bir araçta şanzımanın vites değişimlerinin hissedilmesi ve duyulması son derece güçtür. İhtiyaca göre motor hızını otomatik olarak ayarlar ve daha iyi yakıt ekonomisi için motor devrini düşük tutmaya yeltenir. Düşük hızlarda ise motor devrini yüksek tutma eylemine gider.
CVT her hızda motoru devirde tuttuğu için kaputun altından gelen sesle alışılmış otomatik şanzımanlı veya manuel araçlardan gelen ses benzeşmediğinden, gelen sesler debriyaj kaçıran bir araçtan gelen sesle benzeştiğinden kullanıcılar rahatsız olabilmektedir. Otomobil üreticileri CVT’yi geleneksel şanzıman gibi hissettirebilmek için özel uğraşlar vermektedir. Örneğin pek çok CVT, pedala tam olarak ani şekilde basıldığı zaman otomatik viteslerde olduğu gibi “Kick-down” hissini taklit etmek için programlanmıştır.